Zniesławienie a zniewaga

Zniesławienie a zniewaga – wprowadzenie

Zniesławienie a zniewaga. W życiu codziennym zdarza nam się używać sformułowań, że ktoś nas znieważył, poniżył, zniesławił, oczernił, pomówił, obraził, czy kłamał o naszej osobie. Wszystko to uderza w nasze dobre imię, w naszą godność, dobra osobiste, naszą samoocenę. Naszego dobrego imienia możemy bronić w procesie cywilnym, dochodzić przy tym stosownej rekompensaty finansowej. Czy jednak przytoczone powyżej przykłady zachowania nie stanowią przypadkiem przestępstw stypizowanych w kodeksie karnym? O tym w dalszej części artykułu.

 

Czym jest zniesławienie? Kara za zniesławienie

Jak już z powyższego wprowadzenia mogliście Państwo zauważyć, za niewłaściwe, nieprawdziwe wypowiadanie się o osobie możemy odpowiadać na drodze karnej.  Spójrzmy do kodeksu karnego –

art. 212 § 1 – Kto pomawia inną osobę, grupę osób, instytucję, osobę prawną lub jednostkę organizacyjną niemającą osobowości prawnej o takie postępowanie lub właściwości, które mogą poniżyć ją w opinii publicznej lub narazić na utratę zaufania potrzebnego dla danego stanowiska, zawodu lub rodzaju działalności, podlega grzywnie albo karze ograniczenia wolności.

Przedmiotem ochrony występku zniesławienia jest dobre imię (tzw. cześć zewnętrzna). Istotą zniesławienia jest pomawianie. Nie ma jednej definicji „pomówienia” – może być to oskarżanie, zarzucanie czegoś komuś, przypisywanie czegoś, posądzanie o coś, podejrzewanie o postępowanie negatywnie rzutujące na ocenę danej osoby przez daną społeczność, zachowanie mające charakter poniżający w opinii publicznej, podrywający zaufanie społeczne.

 

Karalne jest już samo stworzenie stanu prawdopodobieństwa, ustawodawca użył bowiem sformułowań„mogą poniżyć” czy „mogą […] narazić”.

Ten sam czyn może jednocześnie stanowić zniesławienie oraz zniewagę.

 

W jaki sposób można kogoś zniesławić (pomówić)?

„Pomówienie przytem może być wyrażone w jakikolwiek sposób, zdolny do uzewnętrznienia myśli sprawcy i przelania ich w świadomość innych osób. Może nastąpić zatem nietylko ustnie, ale także pismem, drukiem, wizerunkiem lub karykaturą, może uzewnętrznić się gestem (np. znaczące oklaskiwanie mówcy, w chwili, gdy ten podnosi hańbiący zarzut przeciw innej osobie), lub mimiką (np. ironiczny grymas, gdy ktoś mówi o nieskazitelnej uczciwości innej osoby).” [Wyrok SN z 20.11.1933 r., III K 1037/33, OSN 1934, nr 4, poz. 55.]

 

Zniesławienie – ile osób musi się dowiedzieć?

Zniesławienia nie musimy dokonać publicznie. Dla popełnienia tego przestępstwa konieczne jest jednak, aby negatywne informacje o danej osobie (podmiocie) dotarły co najmniej do jednej osoby trzeciej !!!

„[…]. Ze względu na to, że zniesławienie godzi w opinię innych o danej osobie, podrywa ich zaufanie do niej, poniża ją w ich oczach, nie dojdzie do zniesławienia przez wypowiedź, której odbiorcą jest jedynie ta osoba. Aby nastąpiło zniesławienie, wypowiedź zawierająca treści naruszające cześć musi dotrzeć jeszcze do bodaj jednej innej osoby.” [Wyrok SA w Warszawie z 26.02.2018 r., VI ACa 1576/16, LEX nr 2578915.]

 

Zniesławienie w internecie

Zdarza się, że zostaniemy obdarowani w sieci kilkoma niemiłymi – nieprawdziwymi epitetami czy informacjami. Zazwyczaj miejscem takowej publikacji jest forum internetowe, komentarze pod artykułami w internetowej gazecie lub miejsce na opinię na danej stronie www. Czy osoba dodająca taką niezgodną z prawdą opinię o nas, obrażające nas twierdzenia jest bezkarna? Czy żadne konsekwencje jej nie dosięgną? Otóż nie. § 2 art. 212 kodeksu karnego jasno stanowi –

Jeżeli sprawca dopuszcza się czynu określonego w § 1 za pomocą środków masowego komunikowania, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.

Do środków masowego komunikowania się oprócz prasy, telewizji, radia w szczególności należy zaliczyć internet. Z uwagi na szersze grono odbiorców treści, zniesławienie dokonane za pomocą środków masowego komunikowania się zagrożone jest wyższą karą – również karą pozbawienia wolności.

 

Zniesławienie – przykłady

Doświadczenie zawodowe podpowiada, że najczęściej sprawy o zniesławienie prowadzone są ponieważ zostaliśmy pomówieni o:

• popełnienie przestępstwa,
• prowadzenie niemoralnego trybu życia,
• nadużywanie alkoholu,
• stosowanie przemocy wobec najbliższych,
• zażywanie narkotyków lub/i ich obrót,
• wyznawanie danej religii/kultu,
• nieakceptowaną przez pomawiającego orientację seksualną,
• chorobę psychiczną,
• niekompetencję personelu,
• chaos organizacyjny firmy.

 

Podsumowując, zniesławienie jest przestępstwem wymierzonym w nasze dobre imię (cześć zewnętrzną), w całokształt naszej osoby postrzeganej przez społeczeństwo. Zachowanie przez które mogło dojść do zniesławienia podlega ocenie obiektywnej – nie mają znaczenia subiektywne odczucia pokrzywdzonego.

 

 

Czym jest zniewaga? Kara za zniewagę

Kto znieważa inną osobę w jej obecności albo choćby pod jej nieobecność, lecz publicznie lub w zamiarze, aby zniewaga do osoby tej dotarła, podlega grzywnie albo karze ograniczenia wolności. (art. 216 § 1 k.k.) Opisywane przestępstwo, w przeciwieństwie do zniesławienia, uderza w cześć wewnętrzną człowiek tj. jego godność.

„Zniewagę stanowią wypowiedzi godzące w godność danej osoby, obelżywe lub ośmieszające, niedające się zracjonalizować. Ze względu na to, że zniewaga godzi w poczucie własnej wartości danej osoby, znieważenie – inaczej niż zniesławienie – może nastąpić także wtedy, gdy odbiorcą wypowiedzi o treści naruszającej cześć jest wyłącznie ta osoba.”[Wyrok SA w Warszawie z 26.02.2018 r., VI ACa 1576/16, LEX nr 2578915.]

 

Zniewaga – przykłady

Znieważenie możemy dokonać m.in.:

• słowem (np. wyzywając kogoś),
• pismem,
• drukiem,
• wizerunkiem (np. karykaturą),
• gestem (np. pokazanie środkowego palca),
• przez naruszenie nietykalności cielesnej (spoliczkowanie, rzucenie czymś komuś w twarz, oplucie)

 

Aby zachowanie sprawcy zostało uznane za przestępstwo znieważenia, musi być powszechnie uznawane za obraźliwe, naruszające godność człowieka w ramach norm społeczno-moralnych funkcjonujących w danej społeczności. Istotne jest również subiektywne odczucie osoby pokrzywdzonej owym zachowaniem.

 

Zniewaga w internecie

Podobnie do przestępstwa zniesławienia, możliwe jest znieważenie w internecie czy w innych środkach masowego komunikowania się. Co za to grozi? Podobnie jak przy zniesławieniu – kara grzywny, ograniczenia wolności lub pozbawienia wolności.

 

 

 

Zapraszamy do kontaktu

Jeżeli jesteście Państwo zainteresowani szerszym omówieniem danego przestępstwa, interesuje Państwa temat zniesławienie a zniewaga- zapraszamy do kontaktu. Świadczymy również pomoc prawną w zakresie prawa rodzinnego ze szczególnym uwzględnieniem spraw rozwodowych, alimentacyjnych, dotyczących władzy rodzicielskiej i kontaktów z dziećmi oraz spraw z zakresu prawa spadkowego – zachowek, dziedziczenie, dział spadku.