Przestępstwo niealimentacji, czyli co nam grozi za niepłacenie alimentów?

Przestępstwo niealimentacji (uchylanie się od obowiązku alimentacyjnego) – wprowadzenie

Przestępstwo niealimentacji jest kolejnym z przestępstw skierowanych przeciwko rodzinie i opiece (patrz również: przestępstwo znęcania się). Niektórzy uważają, że niepłacenie alimentów jest czymś normalnym, społecznie zaakceptowanym, czy wręcz czasami zasadnym z uwagi na naszą czy uprawnionego do alimentów sytuację życiową lub majątkową. Nic bardziej mylnego. Jeżeli ciąży na nas konieczność uiszczania alimentów to jest to nasz obowiązek. Pamiętajmy, że alimenty niejednokrotnie stanowią lwią część środków finansowych przeznaczanych na utrzymanie dziecka czy byłego małżonka. Uchylanie się od obowiązku alimentacyjnego jest przestępstwem, za co grozi nam odpowiedzialność karna. Dodatkowo, taka postawa jest naganna moralnie. Jak bowiem wytłumaczyć postawę zobowiązanego, który ma finansowe możliwości regulowania alimentów a tego nie robi? Przestępstwo niealimentacji jest kolejnym przykładem na to, jak zazębiają się gałęzie prawa rodzinnego oraz prawa karnego. Jeżeli chcesz wiedzieć, czy dana sytuacja kwalifikuje się jako przestępstwo niealimentacji, zapraszam do dalszej lektury.

 

 

Co to jest „niealimentacja”?

Niealimentacja jest przestępstwem, przedmiotem którego jest uchylanie się od obowiązku alimentacyjnego. Chodzi o obowiązek alimentacyjny określony co do wysokości tj. świadczenie pieniężne. Uchylanie się od płacenia alimentów zachodzi wtedy, gdy osoba na której ciąży obowiązek alimentacyjny ma obiektywną możliwość wykonania go, ale ze złej woli nie dopełnia go. Inaczej mówiąc obowiązany do alimentów posiada pieniądze i obiektywnie rzecz ujmując – może zapłacić alimenty, ale nie chce zapłacić i lekceważy owy obowiązek. Jest to przestępstwo umyślne. Do przestępstwa niealimentacji dochodzi wtedy, gdy łączna wysokość powstałych wskutek tego zaległości stanowi równowartość co najmniej 3 świadczeń okresowych albo jeżeli opóźnienie zaległego świadczenia innego niż okresowe wynosi co najmniej 3 miesiące.

 

Przykład: (dot. świadczeń okresowych)

Ojciec zobowiązany jest płacić co miesiąc alimenty na syna w wysokości 1.000 zł. Faktycznie zaś wpłaca co miesiąc alimenty w wysokości 500 zł. Przestępstwa niealimentacji dopuszcza się dopiero po 6 miesiącach. Dlaczego? Równowartość co najmniej 3 świadczeń okresowych to 3.000 zł. Dopiero po 6 miesiącach syn jest stratny 3.000 zł.

 

 

Do okoliczności, które wyłączają umyślność w zakresie zaniechania wykonywania obowiązku alimentacyjnego, bez wątpienia należy pozbawienie wolności osoby, na której obowiązek tego rodzaju spoczywa, o ile w tym okresie nie ma ona możliwości zarobkowania lub innych źródeł majątkowych, z których możliwa byłaby realizacja należności alimentacyjnych. [Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 października 2017 r., III KK 422/17]

 

 

Kiedy najczęściej popełniamy przestępstwo niealimentacji?

Z uwagi na to, że specjalizuję się w sprawach rodzinnych, niejednokrotnie dostawałem pytanie od klientów, co się stanie jeżeli drugi rodzic nie będzie płacił alimentów na dziecko? Jak już wcześniej wskazałem, nieuiszczanie ciążących na stronie alimentów jest przestępstwem. Kiedy najczęściej do tego dochodzi? Z mojej praktyki zawodowej wynika, że rodzic (były małżonek), na którym spoczywa obowiązek alimentacyjny, jeżeli zaprzestaje jego spełniania to ma to miejsce około roku – 2 lat od uprawomocnienia się wyroku rozwodowego czy wyroku zasądzającego alimenty. Oczywiście, dochodzi do tego stopniowo. Początkowo są to nieterminowe wpłaty, wpłaty alimentów w niepełnej wysokości, aż w końcu dochodzi do całkowitego zaprzestania.

Z czego może wynikać brak zapłaty alimentów? Przyczyny są różne. Często należą do nich trudna sytuacja życiowa obowiązanego, zmiana pracy czy narodziny kolejnego dziecka z innego związku. Niejednokrotnie obowiązany do uiszczania alimentów wykazuje się czystą złośliwością w stosunku do drugiego rodzica (byłego małżonka). Stwierdza bowiem, że nie będzie regulował alimentów, bo w taki sposób chce ukarać drugiego małżonka za rozwód. Jest to postawa niemoralna, tak w stosunku do drugiego rodzica jak i dziecka, która oprócz konieczności zapłaty zaległych alimentów oraz odsetek od nich, może spowodować również konsekwencje karne.

 

 

Uchylanie się od alimentów a narażenie uprawnionego na niemożność zaspokojenia podstawowych potrzeb życiowych

Podstawowe potrzeby życiowe to takie, które przy uwzględnieniu właściwości i warunków osobistych uprawnionego ma ten uprawniony. Nie ograniczają się one do zakupu żywności, ubrań, środków higieny osobistej, lekarstw, zapewnienia mieszkania czy opieki medycznej. Są to także koszty korepetycji, zajęć dodatkowych, koszty wypoczynku oraz koszty rozwijania pasji.

 

 

Przestępstwo niealimentacji a prawo karne. Jaka kara grozi za niepłacenie alimentów?

Jak przy wszystkich przestępstwach, kara zależy od okoliczności sprawy, motywów działania, skutków, zachowania oskarżonego przed i po czynie oraz wielu innych czynników. Kodeks karny – art. 209 k.k. – wskazuje, że kary jakie sąd może na nas nałożyć to grzywna, kara ograniczenia wolności albo kara pozbawienia wolności nawet do 2 lat.

 

Moim zdaniem:

Regulowanie alimentów, tak jak kontakty z dzieckiem są naszym obowiązkiem, co zresztą wynika z przepisów kodeksu rodzinnego i opiekuńczego. Wielokrotnie oba powyższe zobowiązania są następstwem sprawy rozwodowej. Oczywistością jest, że relacje rodziców i dzieci w sytuacji porozwodowej nie będą tak dobre, jak w prawidłowo funkcjonującej rodzinie przed rozwodem. Niemniej jednak wewnętrzne animozje do drugiego rodzica nie zwalniają nas z obowiązku płacenia alimentów. Obowiązek alimentacyjny na gruncie prawa rodzinnego może być wykonywany nie tylko przez dokonywanie świadczeń pieniężnych, ale również może polegać na osobistych staraniach o utrzymanie lub o wychowanie uprawnionego. Pamiętać jednak należy, że prawo karne odnosi przestępstwo niealimentacji tylko do świadczenia pieniężnego. Jeżeli nie jesteśmy w stanie łożyć alimentów w zasądzonej kwocie, warto zastanowić się nad zainicjowaniem sprawy cywilnej o obniżenie alimentów.

 

 

Twój rodzic nie reguluje alimentów? Były małżonek uchyla się od obowiązku alimentacyjnego? Potrzebujesz pomocy adwokata w sprawach alimentacyjnych? Kancelaria Adwokacka Adwokat Michał Dobies prowadzi sprawy z zakresu prawa rodzinnego i prawa karnego. Zapraszamy do kontaktu.