Obniżenie alimentów na dziecko. Czy można obniżyć alimenty?

Obniżenie alimentów na dziecko – wprowadzenie

Obniżenie alimentów łożonych na dziecko jak i podwyższenie alimentów na dziecko to dwa najczęściej spotykane przeze mnie problemy Klientów w zakresie obowiązku finansowego rodzica. Celem krótkiego przypomnienia – obowiązek alimentacyjny spoczywa na obojgu rodzicach. Niemniej jednak alimenty w formie pieniężnej uiszcza ten rodzic, u którego dziecko stale nie przebywa. Rodzic, u którego dziecko stale zamieszkuje spełnia swój obowiązek alimentacyjny poprzez osobiste starania o utrzymanie i wychowanie dziecka. Wspiera także dziecko finansowo, jednak jest to wsparcie zwykłe-codzienne np. zakupy żywności, czy kieszonkowe dla dziecka. Niniejszy wpis poświęcony jest jednak kwestii obniżenia obowiązku alimentacyjnego wypełnianego w formie pieniężnej, ustalonego wyrokiem sądu bądź umową. Alimenty na dzieci – obniżenie – zapraszam do lektury.

 

Podstawa prawna obniżenia alimentów na dziecko

Pierwsze pytania jakie Drogi Czytelniku powinieneś zadać to czy w ogóle istnieje możliwość obniżenia płaconych alimentów? Odpowiedź brzmi TAK. Podstawą obniżenia alimentów jest art. 138 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego (k.r.o.), który stanowi, że w razie zmiany stosunków można żądać zmiany orzeczenia lub umowy dotyczącej obowiązku alimentacyjnego. Przez zmianę stosunków rozumieć należy wszelkie modyfikacje w statusie ekonomicznym stron mające wpływ zarówno na zwiększenie, jak i na zmniejszenie zakresu usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego oraz zwiększenie lub zmniejszenie zakresu możliwości zarobkowych i majątkowych zobowiązanego. Rozstrzygnięcie o żądaniu opartym o art. 138 k.r.o. wymaga porównania stanu istniejącego w dacie uprawomocnienia się wyroku zasądzającego alimenty ze stanem istniejącym w dacie orzekania o ich podwyższeniu/ obniżeniu/uchyleniu. Osoba zobowiązana (rodzic), w oparciu o art. 138 k.r.o., będzie domagała się w pozwie albo uznania, że jej obowiązek wygasł, albo zmniejszenia należnych od niej świadczeń. Osoba uprawniona (dziecko) będzie domagało się podwyższenia należnych jemu świadczeń.

Podstawą faktyczną pozwu w obu przypadkach będą okoliczności istniejące bądź po stronie uprawnionego, bądź po stronie zobowiązanego.

 

Przyczyny obniżenia alimentów na dziecko

Nie istnieje zamknięty katalog przyczyn, na podstawie których rodzic obowiązany do płacenia alimentów może się zwolnić z tego obowiązku lub co najmniej żądać jego obniżenia. Nie istnieje również  zamknięty katalog przyczyn, na podstawie których uprawniony do alimentów (dziecko) może żądać ich podwyższenia. Wszystko zależy od konkretnej sytuacji. Niemniej jednak wymienię kilka podstawowych przyczyn, ugruntowanych w orzecznictwie, które dają podstawę do owego żądania tak po stronie rodzica jak i dziecka.

 

Za obniżeniem alimentów na dziecko lub uchyleniem obowiązku alimentacyjnego może przemawiać np.:

1. uzyskanie przez dziecko możności samodzielnego utrzymania się;
2. podjęcie pracy przez dziecko;
3. zmniejszenie się usprawiedliwionych potrzeb dziecka;
4. pełnoletniość dziecka połączona z nadmiernym uszczerbkiem dla rodzica;
5. pełnoletniość dziecka połączona z niedokładaniem przez dziecko starań celem uzyskania możliwości samodzielnego utrzymania się (np. notoryczne niezaliczanie klas w szkole średniej/roku na studiach, brak podjęcia starań o znalezienie praktyki zawodowej/przyuczenia do zawodu);
6. pogorszenie się stanu majątkowego zobowiązanego rodzica;
7. utrata pracy przez zobowiązanego rodzica (na co zobowiązany nie miał wpływu);
8. zmiana pracy przez zobowiązanego rodzica na mniej dochodową (na co zobowiązany nie miał wpływu);
9. choroba zobowiązanego rodzica;
10. kolejne małżeństwo zobowiązanego rodzica i powstanie po jego stronie nowych prawnorodzinnych obowiązków o charakterze majątkowym. W wyniku zawarcia małżeństwa sytuacja finansowa zobowiązanego może się pogorszyć w stopniu uzasadniającym zmniejszenie alimentów w związku z koniecznością ponoszenia kosztów utrzymania małżonka, domu, dzieci z nowego związku, a niekiedy również innych osób (np. pasierbów).
11. zawarcie przez dziecko związku małżeńskiego [Według Sądu Najwyższego – wyrok z dnia 10 listopada 1998 r., III CKN 565/98 – zawarcie przez córkę związku małżeńskiego, powodujące wyprzedzenie obowiązku alimentacyjnego jej ojca przez obowiązek alimentacyjny jej męża, stanowi zmianę stosunków uzasadniającą skuteczność powództwa z art. 138 k.r.o.].

 

Za podwyższeniem alimentów może przemawiać np.:

1. pogorszenie się stanu zdrowia uprawnionego do alimentów np. postępująca choroba, kalectwo;
2. upływ czasu i związany z nim wzrost wysokości wydatków na zaspokojenie usprawiedliwionych potrzeb dziecka;
3. zwiększenie się zakresu usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego związanych z wydatkami na leczenie, rehabilitację, wyjazd na studia;
4. zwiększenie się wydatków wynikających z konieczności zapewnienia stałej opieki pielęgnacyjnej.

 

Obniżenie alimentów/ podwyższenie alimentów na dziecko – działania obowiązanego do płacenia alimentów

Często zdarza się tak, że rodzic obowiązany do uiszczania alimentów na rzecz dziecka, chcąc zainicjować sprawę o obniżenie alimentów, prowadzi działania mające na celu zmniejszenie swoich możliwości zarobkowych i majątkowych, wręcz „ucieka” ze swoim majątkiem. Przez np. zmianę stanowiska pracy na niższe, czy zmianę pracy na mniej dochodową (co jest zabiegiem chwilowym, zaplanowanym wyłącznie na potrzeby procesu), przedstawia sądowi informacje, jakoby jego dochody w ostatnim czasie diametralnie zmalały. W związku z powyższym nie jest on w stanie płacić alimentów w dotychczasowej wysokości i wnosi o ich obniżenie. Jak w takiej sytuacji zareagować przeciwko twierdzeniom takiego „rodzica – kombinatora”?

Tu z pomocą przychodzi nam art. 136 k.r.o., w myśl którego, jeżeli w ciągu ostatnich trzech lat przed sądowym dochodzeniem świadczeń alimentacyjnych osoba, która była już do tych świadczeń zobowiązana, bez ważnego powodu zrzekła się prawa majątkowego lub w inny sposób dopuściła do jego utraty albo jeżeli zrzekła się zatrudnienia lub zmieniła je na mniej zyskowne, nie uwzględnia się wynikłej stąd zmiany przy ustalaniu zakresu świadczeń alimentacyjnych.

 

Ważne powody – kiedy?

Ocena, czy w konkretnej sytuacji zachodzi ważny powód w rozumieniu art. 136 k.r.o., zależy od tego, czy jest to zmiana usprawiedliwiona, a nadto czy nie pociągnie za sobą dotkliwego uszczerbku dla uprawnionego do alimentacji lub dodatkowego obciążenia innych zobowiązanych, któremu nie będą w stanie sprostać. Niekorzystna zmiana w sytuacji zarobkowej zobowiązanego jest z reguły usprawiedliwiona, gdy nie jest dobrowolna, tzn. wynika z okoliczności od niego niezależnych, takich jak np. utrata pracy na skutek decyzji pracodawcy czy pogarszający się stan zdrowia lub których celem nie jest utrudnienie realizacji obowiązku alimentacyjnego (np. przejście na emeryturę). Oczywiście, ważny jest tu również czasookres. Jeżeli stan „zubożenia” zobowiązanego do alimentów (rodzica) będzie utrzymywał się kilka lat – sąd może dojść do przekonania, że jest to stan stały, obiektywnie stworzony, na co obowiązany do płacenia alimentów nie miał wpływu.

Jeżeli jednak będzie to stan nowy – powstały na krótko przed złożeniem pozwu o obniżenie/uchylenie alimentów, prawdopodobnie sąd uzna, że jest to sytuacja sprokurowana przez powoda chcącego ugrać jak najniższą kwotę alimentów i niniejszej argumentacji nie uwzględni.

 

Obniżenie alimentów – podsumowanie

Podsumowując, jeżeli rodzic (obowiązany do płacenia alimentów) świadomie uszczupli swój majątek lub porzuci pracę albo zmieni na mniej dochodową, a będzie to stan spowodowany jedynie na potrzeby procesu i w ten sposób uargumentuje swoje stanowisko o obniżenie bądź uchylenie alimentów – powództwo oparte na takiej argumentacji, z dużą dozą prawdopodobieństwa zostanie oddalone. Sąd nie uwzględni pogorszenia sytuacji majątkowej lub zarobkowej dłużnika, jeżeli doprowadził on do tego w sposób intencjonalny, czyli lekceważąc swe obowiązki alimentacyjne, o których wiedział, albowiem był do nich zobowiązany.

 

 

Szukasz pomocy adwokata w sprawie obniżenia alimentów? Drugi rodzic wytoczył powództwo o obniżenie alimentów i nie wiesz jak zareagować? A może chcesz uzyskać wyższe alimenty i potrzebujesz adwokata od spraw rozwodowych i alimentacyjnych? Adwokat Michał Dobies prowadzi sprawy z zakresu szeroko pojętego prawa rodzinnego. Zapraszamy do kontaktu i odwiedzania Kancelarii w Warszawie oraz Filii w Żurominie.