20 września 2024 |
Spis treści
Alimenty na dorosłe dziecko
Alimenty na dorosłe dziecko. Niniejszy wpis może dla niektórych Czytelników być zaskoczeniem, w niektórych może budzić niedowierzanie. Czy prawdą jest, że rodzic musi płacić alimenty na pełnoletnie dziecko? TAK. Czy zawsze? To zależy.
Alimenty na dorosłe dziecko a kodeks rodzinny i opiekuńczy
Rodzice obowiązani są do świadczeń alimentacyjnych względem dziecka, które nie jest jeszcze w stanie utrzymać się samodzielnie, chyba że dochody z majątku dziecka wystarczają na pokrycie kosztów jego utrzymania i wychowania. (art. 133 par. 1 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego). Zakres świadczeń alimentacyjnych zależy od usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego oraz od zarobkowych i majątkowych możliwości zobowiązanego. (art. 135 par. 1 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego)
Obowiązek alimentacyjny rodzica wobec dziecka (nawet pełnoletniego) nie jest limitowany żadnym sztywnym terminem, trwa dopóki aż w świetle okoliczności sprawy sąd uzna, iż uprawniony do otrzymania alimentów osiągnął już stan samodzielnej możliwości utrzymania się. Jeżeli dziecko posiada dochody ze swojego majątku, które wystarczają na pokrycie jego kosztów utrzymania i wychowania to brak podstaw do ustalania alimentów od rodzica dla pełnoletniego dziecka.
Alimenty na dorosłe dziecko a wykształcenie
„Obowiązek alimentacyjny nie jest także związany ze stopniem wykształcenia w tym sensie, że nie ustaje z chwilą osiągnięcia przez alimentowanego określonego stopnia podstawowego lub średniego wykształcenia. Jedyną miarodajną okolicznością, od której zależy trwanie bądź ustanie tego obowiązku, jest to, czy dziecko może utrzymać się samodzielnie, przy czym przyjmuje się, że nie można tego oczekiwać od dziecka małoletniego” [A. Kawałko, H. Witczak [w:] Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Komentarz aktualizowany, red. M. Fras, M. Habdas, LEX/el. 2023, art. 133.]
Odnośnie dzieci dorosłych (pełnoletnich) musimy uwzględnić chęć do dalszej nauki przez dziecko, jego osobiste cechy charakteru i zdolności, które faktycznie umożliwiają – uwzględniając w sposób racjonalny sytuację życiową dziecka – dalsze kontynuowanie określonej nauki.
Co w sytuacji kiedy pełnoletnie dziecko ukończyło studia i chce studiować dalej?
Każdą sprawę należy rozpatrywać indywidualnie, dla przykładu:
- Dziecko ukończyło studia, uzyskało tytuł magistra i chce kontynuować naukę na studiach doktoranckich kierując się wyłącznie swoją ambicją. Skupiając się na nauce, dziecko nie podejmuje pracy zarobkowej.
- W takiej sytuacji warto zastanowić się czy obowiązek alimentacyjny rodzica wobec pełnoletniego dziecka winien istnieć w dalszym ciągu. Dziecko powinno w pierwszej kolejności – po uzyskaniu wykształcenia – podjąć starania celem znalezienia takiej pracy w swoim zawodzie (specjalizacji), która pozwoli mu na samodzielne utrzymanie się. Podjęcie dodatkowych studiów czy zdobywanie stopni naukowych nie powinno stanowić argumentu dla żądania alimentów od rodziców na rzecz pełnoletniego dziecka.
„ Dorosłe już dziecko, które uzyskało wykształcenie, w pierwszej kolejności powinno samodzielnie dbać o swoje utrzymanie, a chęć dodatkowego rozwoju zawodowego i naukowego powinna być realizowana we własnym zakresie, bez obciążania rodziców obowiązkiem utrzymania takiego dziecka.” [A. Kawałko, H. Witczak [w:] Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Komentarz aktualizowany, red. M. Fras, M. Habdas, LEX/el. 2023, art. 133.]
Lekarz na stażu podyplomowym a aplikant na aplikacji – alimenty dla pełnoletniego dziecka od rodzica
Istnieją zawody, w których ścieżka nauki jest obiektywnie długa, a dopiero jej kompleksowe ukończenie umożliwia podjęcie pracy w ramach wymarzonego zawodu (wymarzonej specjalizacji), który daje możliwość uzyskania satysfakcjonującego dochodu. Do takich zawodów należy zaliczyć m.in. zawody medyczne i prawnicze. W związku z koniecznością dalszej edukacją, obowiązek alimentacyjny rodzica wobec pełnoletniego dziecka zdaje się być zasadny.
„Nieco odmiennie należy oceniać sytuację, w której pełnoletnie dziecko po ukończeniu studiów wyższych podejmuje specjalistyczne szkolenie zawodowe niezbędne do uzyskania uprawnień do wykonywania zawodu (np. aplikacja adwokacka lub radcowska, staż podyplomowy po ukończeniu wydziału lekarskiego). Wprawdzie w ramach odbywanej aplikacji lub stażu istnieje możliwość zarobkowania, to zwykle środki uzyskiwane w tym czasie nie wystarczają na zaspokojenie usprawiedliwionych potrzeb, zwłaszcza że aplikacje są płatne. W takiej sytuacji nie można wykluczyć, że obowiązek alimentacyjny rodziców będzie kontynuowany” [A. Kawałko, H. Witczak [w:] Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Komentarz aktualizowany, red. M. Fras, M. Habdas, LEX/el. 2023, art. 133.]
Rodzaj i tryb studiów a alimenty od rodzica dla pełnoletniego dziecka
Powszechnie wiadome jest, iż różne studia na różnych uczelniach w różnym trybie charakteryzują się różnym poziomem trudności. Czy w takim wypadku niezależnie od wyboru kierunku, wyboru uczelni, wyboru trybu (dzienne, zaoczne) alimenty na dorosłe dziecko są zawsze zasadne?
To zależy. Realna możliwość podjęcia przez pełnoletnie dziecko zatrudnienia niekolidującego z tokiem nauki nawet na studiach wyższych, w zasadzie wyklucza uprawnienie dziecka pełnoletniego do żądania alimentów od rodziców, a co najmniej stanowi argument do uwzględnienia roszczenia alimentacyjnego w mniejszym zakresie.
„Bezspornym w niniejszej sprawie jest, że pozwany ma (…) lata, kończy studia licencjackie, studiuje w trybie niestacjonarnym, a co za tym idzie, ma on pewne możliwości, aby podjąć dorywczą pracę, która dostarczałaby mu dochód, umożliwiający zabezpieczyć chociażby część wydatków jakie ponosi on w związku ze swoim utrzymaniem. Zatrudnienie takie lub staż, jak wskazywał na to Sąd Rejonowy, nawet w częściowym wymiarze czasu pracy pozwoliłoby powodowi zdobyć niezbędne doświadczenie, rozwinąć posiadaną wiedzę i umiejętności, co w przyszłości umożliwi mu znalezienie stałej pracy. Powód tymczasem nie poszukuje intensywnie alternatywnych źródeł dochodu, zaś utrzymuje się jedynie ze środków finansowych uzyskiwanych od rodziców, w dużej mierze pochodzących z alimentów zasądzonych od pozwanego. Powyższa okoliczność, przy uwzględnieniu dość biernej i roszczeniowej postawy powoda, czyni zasadną argumentację pozwanego, który konsekwentnie podnosił, że powód nie wykorzystuje posiadanych możliwości zarobkowych, zaś wobec niego zachowuje się wręcz niegodziwie.” [Wyrok Sądu Okręgowego w Olsztynie z 26.11.2014 r., VI RCa 250/14, LEX nr 1621657.]
Słabe wyniki w nauce pełnoletniego dziecka a alimenty od rodziców
Słabe wyniki w nauce pełnoletniego dziecka uzasadniają uchylenie obowiązku alimentacyjnego rodziców względem dorosłego dziecka.
„”Ustawodawca wprowadził dwie przesłanki, których wystąpienie daje rodzicom możliwość uchylenia się od obowiązku alimentacyjnego względem dzieci, ale – co należy podkreślić – wyłącznie dzieci pełnoletnich.” […] Druga przesłanka występuje wówczas, gdy dziecko nie dokłada starań w celu uzyskania możności samodzielnego utrzymania się. Bez wątpienia powyższa sytuacja ma miejsce wówczas, gdy dziecko pełnoletnie nie osiąga promocji do następnej klasy ze swojej winy, wagarując, lekceważąc naukę. Podobnie jeżeli dziecko nie osiąga rezultatów podczas studiów. Powyższa sytuacja może uzasadniać uchylenie się rodziców od spełnienia obowiązku alimentacyjnego.” (Jędrejek Grzegorz, Kodeks rodzinny i opiekuńczy, Komentarz aktualizowany; LEX/el 2018).” [Wyrok WSA w Krakowie z 14.06.2019 r., III SA/Kr 180/19, LEX nr 2693136.]
„Takie stany faktyczne, jak wydłużający się nadmiernie czas pobierania nauki poza przyjęte ramy, powtarzanie lat nauki w szkole lub na uczelni z własnej winy, nie ukończenie edukacji przez studiującego, który ze względu na wiek może pracę podjąć, powinny być brane pod uwagę przy ustalaniu obowiązku rodziców do alimentowania pełnoletniego dziecka. Jak trafnie w jednym z orzeczeń stwierdził Sąd Najwyższy zaktualizowany przez podjęcie studiów obowiązek alimentacyjny rodziców może ustać w razie braku pozytywnych wyników studiów (wyr. SN z dnia 12 lutego 1998 r. I CKN 499/97)” [Wyrok Sądu Okręgowego w Sieradzu z 30.10.2013 r., I Ca 384/13, LEX nr 1716794.]
Chcesz zainicjować sprawę o alimenty, ale nie wiesz jak sporządzić odpowiednie pismo procesowe? Potrzebujesz porady prawnej dotyczącej alimentów? Zapraszam do kontaktu. Kancelaria Adwokacka Adwokat Michał Dobies świadczy kompleksową obsługę prawną w zakresie prawa rodzinnego.
Adwokat Odpowiada
Czy dorosłe dziecko studiujące zaocznie nadal ma prawo do alimentów od rodziców?
Uzyskanie przez dziecko pełnoletności nie znosi automatycznie obowiązku alimentacyjnego rodzica wobec swojego syna bądź swojej córki. Przepisy kodeksu rodzinnego i opiekuńczego nie wskazują konkretnie na granicę wieku, która limituje obowiązek alimentacyjny rodzica wobec dziecka. Zgodnie z art. 133 par 3 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego – Rodzice mogą uchylić się od świadczeń alimentacyjnych względem dziecka pełnoletniego, jeżeli są one połączone z nadmiernym dla nich uszczerbkiem lub jeżeli dziecko nie dokłada starań w celu uzyskania możności samodzielnego utrzymania się. Studia mają podnieść atrakcyjność pracownika na rynku pracy. Każda osoba, która je podejmuje postrzegana być powinna jako dokładająca starań w celu uzyskania możności samodzielnego utrzymania się. Zasadą było i nadal jest, że studia w trybie zaocznym (studia weekendowe) były i są przeznaczone głównie dla osób łączących pracę i studia, są to studia odpłatne. Odpowiadając na pytanie, czy na pełnoletnie dziecko, które studiuje zaocznie zasadne jest łożenie przez rodzica alimentów, należy wpierw zbadać całokształt sprawy m.in. czy takie dziecko faktycznie pracuje w tygodniu, jeżeli tak – w jakiej wysokości uzyskuje zarobki, czy owe zarobki wystarczają na opłacenie studiów oraz samodzielne utrzymanie się. Należy również zbadać sytuację życiową i zawodową rodzica płacącego alimenty – czy zmieniła się, jeżeli tak to w jakim stopniu, czy stać go na utrzymanie siebie, czy stać go na utrzymanie siebie i pozostałych bliskich.
Czy rodzic może przestać płacić alimenty na dorosłe dziecko, jeśli to nie podejmuje pracy mimo ukończenia studiów?
Jeżeli rodzic zobowiązany do płacenia alimentów ma podstawy do twierdzenia, że dziecko powinno już być w stanie samodzielnie utrzymać się, albowiem skończyło już studia/ukończyło kursy/uzyskało zawód dzięki czemu obiektywnie ma możliwość podjęcia pracy w danej profesji, a mimo to w dalszym ciągu nie podejmuje pracy, to może wystąpić z właściwym pozwem do sądu, w którym może dochodzić uchylenia swojego obowiązku alimentacyjnego wobec dziecka.
