Dozór elektroniczny, czyli sposób na odbywanie kary pozbawienia wolności poza zakładem karnym

System dozoru elektronicznego (SDE) – wprowadzenie

Często bywa tak, że mimo wielu pozytywnych okoliczności sąd wymierza karę pozbawienia wolności z dolnej granicy ustawowego zagrożenia, bez warunkowego zawieszenia jej wykonania. Co wtedy? Czy nie ma już dla nas wyjścia? Co robić? Czekać na termin zgłoszenia się do zakładu karnego, zgłosić się i odbyć karę w zakładzie? Warto walczyć do końca. Pierwsze na co należy zwrócić uwagę to wysokość orzeczonej kary. Jeżeli sąd orzekł karę pozbawienia wolności nieprzekraczającą roku, możemy starać się o warunkowe zawieszenie jej wykonania. Jeżeli sąd orzekł karę pozbawienia wolności nieprzekraczającą jednego roku i 6 miesięcy albo pozostało nam do odbycia maksymalnie 6 miesięcy z kary pozbawienia wolności zasądzonej do 3 lat, możemy złożyć wniosek o odbywanie kary w systemie dozoru elektronicznego. Co to jest dozór elektroniczny? Jakie warunki należy spełnić, aby skorzystać z tej instytucji? Zapraszam do lektury.

 

Dozór elektroniczny – uwagi ogólne

Informacje o dozorze elektronicznym możemy znaleźć w kodeksie karnym wykonawczym. Dozór elektroniczny jest to nic innego jak kontrola zachowania skazanego przy użyciu środków technicznych. System dozoru elektronicznego to zaś ogół metod postępowania i środków technicznych służących do wykonywania dozoru elektronicznego. Karę pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego wykonuje się jako dozór stacjonarny (przebywanie przez skazanego w określonych dniach tygodnia i godzinach we wskazanym przez sąd miejscu). Do dnia wejścia w życie ustawy z dnia 31 marca 2020 r. o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych oraz niektórych innych ustaw, z dozoru elektronicznego mógł skorzystać tylko sprawca przestępstwa, wobec którego orzeczono karę pozbawienia wolności nieprzekraczającą jednego roku.

Wskazana wyżej ustawa zmieniła art. 43la § 1 pkt 1 i § 6 kodeksu karnego wykonawczego w ten sposób, że pozwala na skorzystanie z SDE sprawcy, wobec którego orzeczono karę pozbawienia wolności nieprzekraczającą roku i 6 miesięcy albo wobec skazanego orzeczono karę pozbawienia wolności w wymiarze niższym niż 3 lata i któremu do odbycia w zakładzie karnym pozostała część tej kary w wymiarze nie większym niż 6 miesięcy.

 

Przesłanki zastosowania dozoru elektronicznego

Aby skazany mógł skorzystać z instytucji dozoru elektronicznego muszą zostać spełnione łącznie poniższe warunki:

1. wobec skazanego orzeczono karę pozbawienia wolności nieprzekraczającą jednego roku i 6 miesięcy albo wobec skazanego orzeczono karę pozbawienia wolności w wymiarze niższym niż 3 lata i któremu do odbycia w zakładzie karnym pozostała część tej kary w wymiarze nie większym niż 6 miesięcy a nie zachodzą warunki przewidziane w art. 64 § 2 kodeksu karnego (recydywa wielokrotna);
2. jest to wystarczające do osiągnięcia celów kary;
3. skazany posiada określone miejsce stałego pobytu;
4. osoby pełnoletnie zamieszkujące wspólnie ze skazanym wyraziły (pisemną) zgodę na odbywanie przez skazanego kary w systemie dozoru elektronicznego w ich wspólnym miejscu zamieszkania oraz na umożliwienie podmiotowi dozorującemu przeprowadzenie czynności kontrolnych;
5. odbywaniu kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego nie stoją na przeszkodzie warunki techniczne, o których mowa w art. 43h kodeksu karnego wykonawczego.

 

Do którego sądu należy złożyć wniosek o dozór elektroniczny?

Sądem penitencjarnym jest sąd okręgowy. Właściwy jest ten sąd penitencjarny, w którego okręgu przebywa skazany, chyba że ustawa stanowi inaczej. Wniosek o wyrażenie zgody na odbywanie kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego składa się na piśmie wraz z uzasadnieniem. Do wniosku należy dołączyć pisemną zgodę osób pełnoletnich zamieszkujących wspólnie ze skazanym na odbywanie przez skazanego kary w systemie dozoru elektronicznego w ich wspólnym miejscu zamieszkania oraz na umożliwienie podmiotowi dozorującemu przeprowadzenie czynności kontrolnych. Sąd penitencjarny wydaje postanowienie w terminie 30 dni od dnia wpływu wniosku. Ponowny wniosek o udzielenie zezwolenia na odbycie kary w systemie dozoru elektronicznego, w tej samej sprawie, można złożyć po upływie 3 miesięcy od dnia wydania postanowienia o odmowie udzielenia tego zezwolenia.

 

Treść postanowienia

W postanowieniu o udzieleniu skazanemu zezwolenia na odbycie kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego sąd penitencjarny:

• określa miejsce, czas, rodzaj lub sposób wykonywania nałożonych obowiązków oraz rodzaj podlegających zainstalowaniu środków technicznych;
• wyznacza termin i określa sposób zgłoszenia przez skazanego podmiotowi dozorującemu gotowości do zainstalowania rejestratora stacjonarnego lub przenośnego lub nadajnika.

Kilka praktycznych uwag:

W pierwszym punkcie postanowienia, sąd określa miejsce (adres), w którym skazany ma obowiązek pozostawania. W drugim punkcie postanowienia sąd określa przedziały czasu w ciągu doby i w poszczególnych dniach tygodnia, w których skazany ma prawo się oddalić z miejsca stałego pobytu. Wskazuje również cel np. w celu wykonywania pracy zarobkowej, dokonania zakupów czy utrzymywania więzi rodzinnych. Kolejno – sąd nakłada na skazanego obowiązki dotyczące jego zachowania np. powstrzymania się od nadużywania alkoholu lub używania innych środków odurzających [trzeci pkt postanowienia]. Następnie sąd wskazuje obowiązki związane z techniczną stroną SDE (założenie nadajnika na nogę skazanego, zainstalowanie stacjonarnego urządzenia monitorującego w miejscu stałego pobytu skazanego) [czwarty pkt postanowienia]. Zazwyczaj w ostatnim punkcie postanowienia sąd wyznacza skazanemu termin (nie dłużej niż 24 godziny od daty ogłoszenia/doręczenia postanowienia o udzieleniu zezwolenia na odbycie kary w systemie dozoru elektronicznego), celem zgłoszenia upoważnionemu podmiotowi dozorującemu gotowości do zainstalowania elektronicznego urządzenia rejestrującego i założenia nadajnika.

 

Obowiązki skazanego, wobec którego stosowany jest dozór elektroniczny

Po pierwsze, skazany ma obowiązek zgłosić podmiotowi dozorującemu, w terminie i w sposób, które zostały określone przez sąd, gotowość do instalacji środków technicznych.

Po drugie – skazany, wobec którego wykonywany jest dozór elektroniczny, ma obowiązek:

• nieprzerwanie nosić nadajnik,
• dbać o powierzone mu środki techniczne,
• udostępniać podmiotowi dozorującemu powierzone środki techniczne do kontroli, naprawy lub wymiany na każde żądanie tego podmiotu, w tym również umożliwiając pracownikom tego podmiotu wejście do pomieszczeń, w których skazany przebywa, lub na nieruchomość stanowiącą jego własność lub będącą w jego zarządzie,
• udzielać prezesowi sądu lub upoważnionemu sędziemu, sądowemu kuratorowi zawodowemu, podmiotowi dozorującemu i podmiotowi prowadzącemu centralę monitorowania wyjaśnień dotyczących przebiegu odbywania kary i wykonywania nałożonych obowiązków oraz stawiać się na wezwania sędziego i kuratora.

Po trzecie – skazany, wobec którego wykonywany jest dozór stacjonarny, ma ponadto obowiązek:

• pozostawać we wskazanym przez sąd miejscu w wyznaczonym czasie;
• odbierać połączenia przychodzące do rejestratora stacjonarnego;
• umożliwiać sądowemu kuratorowi zawodowemu wejście do mieszkania lub na nieruchomość, gdzie zainstalowano rejestrator;
• udzielać osobom upoważnionym, na ich żądanie, wyjaśnień, również przy użyciu rejestratora stacjonarnego.

 

 

Moim zdaniem:

Zmieniony przepis kodeksu karnego wykonawczego daje możliwość starania się o tzw. bransoletkę wielu skazanym, dotychczas nieobjętym tym dobrodziejstwem. Należy bowiem mieć na uwadze, że poprzednia regulacja – warunek kary pozbawienia wolności nieprzekraczającej roku, była regulacją dosyć rygorystyczną. Kara pozbawienia wolności nieprzekraczająca roku jest karą często „z dolnej półki”, karą zapadającą za popełnienie przestępstwa o niskiej społecznej szkodliwości. Co prawda okres kary, który jest wymogiem starania się o dozór elektroniczny, został tylko nieznacznie rozszerzony (z roku do roku i 6 miesięcy), niemniej jednak, w mojej ocenie, wpłynie to w pozytywny sposób na resocjalizację skazanego. Inaczej bowiem przebiega resocjalizacja w warunkach wolnościowych, inaczej w jednostce penitencjarnej.

 

Sąd wydał wobec Ciebie karę pozbawienia wolności nieprzekraczającą roku i 6 miesięcy? Chcesz złożyć wniosek o dozór elektroniczny lecz nie wiesz jak? Kancelaria Adwokacka Adwokat Michał Dobies świadczy pomoc prawną z zakresu prawa karnego, w tym zakresu SDE. Zapraszamy do kontaktu oraz odwiedzania biura w Warszawie oraz w Żurominie.