Czy można podważyć testament?

Czy można podważyć testament?

Niejednokrotnie po śmierci spadkodawcy następuje duże zaskoczenie – dowiadujemy się, że spadkodawca sporządził testament. Byliśmy przecież przekonani, że jako najbliższa rodzina dziedziczymy zgodnie z zasadami kodeksu cywilnego. Co wtedy? Czy istnieje szansa na zakwestionowanie testamentu? Istnieje możliwość zniweczenia jego postanowień i finalnie uzyskanie stwierdzenia nabycia spadku na podstawie ustawy? Czy każdy testament można podważyć? Jakie są szanse abyśmy podważyli testament notarialny? Na te i inne pytania postaram się odpowiedzieć w niniejszym wpisie.

 

 

Podważenie testamentu

Podstawowe pytanie – czy można podważyć testament? TAK. Czy jest to łatwe? NIE. Poziom trudności przy kwestionowaniu testamentu zależy m.in. od rodzaju testamentu oraz od okoliczności danej sprawy. Każdy testament można kwestionować – nie jest istotne w jakiej formie została sporządzona (wyrażona) ostatnia wola spadkodawcy. Podważyć można testament własnoręczny, czyli w całości spisany przez testatora (spadkodawcę), podważyć można testament notarialny – sporządzony w formie aktu notarialnego przed notariuszem, czyli osobą zaufania publicznego. Również istnieje możliwość zakwestionowania testamentu ustnego – sporządzonego w obecności świadków, jak również testamentu allograficznego – sporządzonego w obecności świadków oraz urzędnika państwowego np. wójta (więcej: art. 951 kodeks cywilny).

 

 

Który z testamentów najtrudniej podważyć?

W oparciu o posiadaną wiedzę oraz doświadczenie zawodowe uważam, że najtrudniej podważyć testament notarialny. Z uwagi na fakt, że notariusz jest prawnikiem profesjonalistą, musi on zadbać po pierwsze – o spełnienie wszystkich wymogów formalnych aktu notarialnego. Po drugie, musi się upewnić czy osoba przed nim stawająca jest w pełni świadoma co do czynności którą podejmuje, świadoma co do skutków jakie owa czynność przyniesie na przyszłość. Musi mieć pewność co do swobody testatora o powzięciu decyzji o sporządzeniu testamentu i swobody wyrażenia takiej a nie innej woli, być przekonany, że spadkodawca nie działa pod przymusem (pod groźbą). Testament dyskwalifikuje błąd  uzasadniający przypuszczenie, że gdyby spadkodawca nie działał pod jego wpływem to nie sporządziłby testamentu danej treści. Notariusz sprawdza tożsamość osoby spadkodawcy, w oparciu o dokument tożsamości. Jest to kolejna czynność mająca na celu sporządzenie ważnego aktu notarialnego.

Po sporządzeniu testamentu notarialnego, notariusz odczytuje go na głos, aby upewnić się czy treść odczytana jest zgodna z treścią przedstawioną mu przez spadkodawcę oraz czy treść testamentu jest zrozumiała dla spadkodawcy. Akt notarialny – testament notarialny podpisywany jest przez spadkodawcę i notariusza.

 

 

Przyczyny kwestionowania testamentu

Najczęstszą przyczyną kwestionowania testamentu, w tym testamentu notarialnego, jest zły stan psychiczny, choroba testatora wyłączająca świadome albo swobodne powzięcie decyzji i wyrażenie woli w chwili sporządzania testamentu. Notariusz nie jest lekarzem, w związku z powyższym nie zawsze ma możliwość rozpoznania stanu spadkodawcy. Niemniej jednak do powyższego zadania ma obowiązek podejść w sposób rzetelny i profesjonalny, przy jakichkolwiek wątpliwościach co do stanu świadomości spadkodawcy i swobody decydowania przez spadkodawcę, notariusz ma obowiązek odmówić sporządzenia testamentu notarialnego. Kwestionujemy testament w postępowaniu sądowym (nie u notariusza, nie u urzędnika). Jeżeli zrobimy to skutecznie – dziedziczenie odbywa się w oparciu o ustawę kodeks cywilny. Podważając testament notarialny najczęściej składamy wniosek dowodowy o przesłuchanie świadków – rodzinę, notariusza czy dopuszczenie dowodu z dokumentacji medycznej spadkodawcy, a także dopuszczenie dowodu z opinii biegłego z zakresu medycyny.

 

 

Kwestionowanie testamentu własnoręcznego, ustnego, allograficznego

Kwestionowanie testamentu własnoręcznego, ustnego, czy alograficznego jest znacznie łatwiejsze niż kwestionowanie testamentu notarialnego. Oprócz podstawowych przyczyn wpływających na nieważność testamentu wskazanych w art. 945 § 1 kodeksu cywilnego tj.

Testament jest nieważny, jeżeli został sporządzony:

1) w stanie wyłączającym świadome albo swobodne powzięcie decyzji i wyrażenie woli;

2) pod wpływem błędu uzasadniającego przypuszczenie, że gdyby spadkodawca nie działał pod wpływem błędu, nie sporządziłby testamentu tej treści;

3) pod wpływem groźby.

można powoływać się na błędy przy sporządzaniu testamentu np. brak podpisu spadkodawcy lub sporządzenie testamentu pismem komputerowym i jedynie jego własnoręcznie podpisane, jak również błędy formalne – brak obecności odpowiedniego urzędnika lub odpowiednich osób (obecność osób, które według kodeksu cywilnego nie mogą być świadkami powoduje nieważność testamentu), brak sporządzenia protokołu z oświadczenia spadkodawcy.

 

 

Jeżeli chcesz uzyskać więcej informacji na temat podważenia testamentu – zapraszamy do kontaktu. Kancelaria Adwokacka mecenasa Michała Dobiesa świadczy kompleksową obsługę prawną w zakresie szeroko pojętego prawa spadkowego. Zapraszamy do odwiedzania biura Kancelarii w Warszawie oraz biura w Filii w Żurominie, jak również do kontaktu telefonicznego pod numerem: 791571605 lub e-mailowego: kancelaria@dobies-adwokat.pl.