1 września 2020 |
Spis treści
Bójka a pobicie – wprowadzenie
Bójka a pobicie. Wielu z nas używa pojęć „bójka” i „pobicie” zamiennie, traktując je jako synonim. Czy faktycznie oba pojęcia znaczą to samo? Oczywiście, że nie. Jakie są różnice między bójką a pobiciem? Czy są jakieś podobieństwa? O tym w niniejszym artykule.
Bójka a pobicie w kodeksie karnym – art. 158 k.k.
O tym czym jest bójka, a czym jest pobicie możemy się częściowo dowiedzieć z kodeksu karnego. Jak wynika z § 1 artykułu 158 k.k.– Kto bierze udział w bójce lub pobiciu, w którym naraża się człowieka na bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia albo nastąpienie skutku określonego w art. 156 § 1 lub w art. 157 § 1 (ciężki lub średni uszczerbek na zdrowiu), podlega karze pozbawienia wolności do lat 3. Jeżeli następstwem bójki lub pobicia jest ciężki uszczerbek na zdrowiu człowieka, sprawca podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8. (§ 2) Jeżeli następstwem bójki lub pobicia jest śmierć człowieka, sprawca podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10. ( § 3) Artykuł 158 § 2 i 3 k.k. określają typy kwalifikowane udziału w bójce lub pobiciu, w których następstwo stanowią ciężki uszczerbek na zdrowiu albo śmierć człowieka.
Bójka a pobicie w doktrynie i orzecznictwie
Niestety, z samego kodeksu karnego zbyt wiele nie dowiadujemy się na temat samej charakterystyki przestępstwa bójki i przestępstwa pobicia. Jedyne co możemy wyczytać z samego brzmienia przepisu jest to, że przestępstwo i bójki i pobicia na pewno jest przestępstwem przez działanie. Branie udziału to nie tylko aktywne uczestnictwo w bójce lub pobiciu, przybierające postać zadawania ciosów. Udział w bójce lub pobiciu to również zachowanie polegające na „zagrzewaniu” uczestników do walki, np. poprzez okrzyki. Dalej, oba zachowania są skierowane na narażenie życia lub zdrowia osoby trzeciej. Po trzecie, niebezpieczeństwo negatywnego oddziaływania na inną osobę jest bezpośrednie, rzeczywiste, a nie hipotetyczne, ewentualne. W dalszym ciągu jednak nie wiemy jaka jest różnica między bójką a pobiciem, która od razu rozróżnia oba zachowania. W związku z czym warto zasięgnąć literatury przedmiotu i zgłębić orzecznictwo.
Bójka – definicja
Bójka to starcie między co najmniej trzema osobami, które atakują się wzajemnie przez co występują w roli napastników i napadniętych. Nie można wskazać strony wyłącznie ofensywnej i wyłącznie defensywnej.
Pobicie – definicja
Pobicie zaś to czynna napaść dwóch lub więcej osób na inną osobę lub osoby. Jest to sytuacja, w której występuje wyraźny podział ról na napastników i broniących się. Cechą charakterystyczną jest przewaga osób napadających nad napadniętymi.
Sprawcą przestępstwa bójki lub pobicia może być każdy człowiek, który bierze udział w bójce lub pobiciu. Są to więc przestępstwa powszechne. Przestępstwo z art. 158 k.k. jest przestępstwem skutkowym. Skutkiem jest narażenie człowieka na bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia lub uszczerbku na zdrowiu w rozumieniu art. 156 § 1 lub art. 157 § 1 k.k. Przestępstwo bójki lub pobicia w typie podstawowym (§ 1) jest przestępstwem umyślnym. W typie kwalifikowanym (zaostrzonym), o którym mówi § 2 i § 3 art. 158 k.k. charakteryzuje się winą kombinowaną – udział w bójce lub pobiciu jest objęty umyślnością, następstwa zaś, od których zależy surowsza odpowiedzialność, sprawca powinien i mógł przewidzieć (nieumyślność). Jest to więc przykład przestępstwa umyślno – nieumyślnego. Tryb ścigania przestępstwa udziału w bójce lub pobiciu odbywa się z oskarżenia publicznego.
Użycie w bójce i pobiciu niebezpiecznego narzędzia – art. 159 k.k.
Kto, biorąc udział w bójce lub pobiciu człowieka, używa broni palnej, noża lub innego podobnie niebezpiecznego przedmiotu, podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8. (artykuł 159 kodeksu karnego)
Użycie w bójce lub pobiciu broni palnej, noża lub innego podobnie niebezpiecznego przedmiotu zwiększa w stopniu znacznym niebezpieczeństwo tego typu zdarzeń dla życia i zdrowia człowieka. Przestępstwo z art. 159 k.k. należy do grupy przestępstw powszechnych, których sprawcą może być każdy. Jednak odpowiedzialność z tego przepisu może ponosić tylko ten uczestnik bójki lub ten ze sprawców pobicia, który podczas wskazanych zajść użył: broni palnej lub noża, lub innego, podobnie niebezpiecznego przedmiotu, pozostali uczestnicy odpowiadać będą na podstawie art. 158 k.k.
„Użycie” w myśl art. 159 k.k.
„Użycie” oznacza zastosowanie przez sprawcę danego przedmiotu zgodnie z jego przeznaczeniem i z wykorzystaniem jego właściwości. Nie będzie to np. trzymanie niebezpiecznego przedmiotu w ręku, demonstrowanie go, wymachiwanie nim, posiadanie przy sobie, okazywanie innym osobom. Użyciem broni palnej będzie oddanie z niej strzału niezależnie czy był celny czy nie. Użyciem noża będzie zadanie nim rany ciętej lub kłutej. Inny podobnie niebezpieczny przedmiot, którego użycie kwalifikuje czyn sprawcy uczestniczącego w bójce lub pobiciu z art. 159 k.k., to przedmiot, który ze względu na swoje właściwości i ich wykorzystanie może spowodować skutki podobne do tych, jakie mogą wyniknąć z użycia broni palnej lub noża. „Za podstawę do analizy, czy mamy do czynienia z «innym podobnie niebezpiecznym przedmiotem», należy brać zawsze pod uwagę tylko i wyłącznie skutki wiążące się z normalnym, zwykłym użyciem przedmiotu, a nie jego użyciem w sposób niebezpieczny. Chodzi więc wyłącznie o przedmioty, których każde normalne użycie wobec innej osoby zawsze stwarza realne zagrożenie dla życia” [Wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 19 grudnia 2007 r., II AKa 429/07]
Przykładem takiego innego podobnie niebezpiecznego przedmiotu może być np. siekiera, tasak, stłuczona butelka (tzw. tulipan), kolczasty drut, łańcuch.
Inny podobnie niebezpieczny przedmiot – CIEKAWOSTKA !!!
„Oczywistym jest (fakt notoryjny), że płyty chodnikowe są wykonane z betonu i choć mogą mieć różne wymiary i ciężar, to chociażby z uwagi na rodzaj materiału, z którego są wykonane, jak i ostre krawędzie, zwykłe ich użycie jako przedmiotu czynności wykonawczej przestępstwa pobicia, przeciwko człowiekowi, wiąże się z powstaniem realnego zagrożenia dla życia pokrzywdzonego, porównywalnego z użyciem np. noża, i to nie tylko w sytuacji uderzenia tym przedmiotem w głowę (np. uderzenie w klatkę piersiową, brzuch). Zatem płyta chodnikowa, a z ustaleń wynika, że oskarżony użył całej płyty, stanowi „inny podobnie niebezpieczny przedmiot” w rozumieniu art. 159 k.k.” [Wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia 16 listopada 2004 r., II AKa 261/04]
Potrzebujesz pomocy prawnej adwokata w sprawie karnej? Czeka Cię sprawa w sądzie? Bójka czy pobicie? Zapraszamy do kontaktu. Adwokat Michał Dobies świadczy pomoc prawną z szeroko rozumianego prawa karnego. Zapraszamy do odwiedzania biura Kancelarii w Warszawie oraz Filii w Żurominie.
