Spadek – dziedziczenie testamentowe. Kto może sporządzić ważny testament?
27 stycznia 2020 |
Spis treści
Testament. Dziedziczenie testamentowe – wprowadzenie
Niniejszy wpis jest kontynuacją poprzedniego, w którym także poruszałem kwestię dziedziczenia spadku. Niemniej jednak należy przypomnieć, że polski ustawodawca dopuszcza dwa sposoby dziedziczenia spadku – dziedziczenie na podstawie ustawy oraz dziedziczenie w oparciu o testament – dziedziczenie testamentowe. Pierwszeństwo ma dziedziczenie testamentowe, ponieważ testament oddaje w sposób oczywisty ostatnią wolę zmarłego.
Co to jest testament?
Najogólniej rzecz ujmując, testament jest to czynność prawna mocą której zmarły może rozrządzić swym majątkiem na wypadek śmierci. Najczęściej testament przyjmuje formę pisemną (testament własnoręczny) oraz notarialną. Oprócz tych dwóch rodzajów testamentu istnieją jeszcze inne np. testament allograficzny czy testament ustny. Dziś jednak zajmę się omówieniem testamentu własnoręcznego i notarialnego, bowiem występują one najczęściej.
Dziedziczenie testamentowe. Kto może sporządzić testament?
Testament własnoręczny może sporządzić każdy dorosły. Inną kwestią jest to, czy zawsze taki testament będzie ważny, o czym poniżej. Testament notarialny w formie aktu notarialnego sporządza notariusz, w obecności testatora.
Aby testament był ważny winny zostać spełnione następujące warunki:
- testament może zawierać rozrządzenie tylko jednego spadkodawcy – innymi słowy, nie można napisać jednego testamentu wspólnie z żoną;
- sporządzający testament musi mieć pełną zdolność do czynności prawnych. Z powyższego wynika, że nie może go sporządzić osoba małoletnia lub ubezwłasnowolniona częściowo/całkowicie.
- w przypadku testamentu własnoręcznego – powinien on zostać napisany w całości pismem ręcznym przez testatora (nie na komputerze; nie może być napisany przez osobę trzecią i jedynie podpisany przez testatora), podpisany przez testatora (najlepiej czytelnie imieniem i nazwiskiem) i opatrzony datą przez testatora;
- w chwili sporządzania testamentu testator musi mieć swobodę i świadomość powzięcia decyzji o sporządzeniu testamentu i wyrażenia w nim swojej woli;
- testament nie może być sporządzony pod wpływem błędu (takiego błędu, że gdyby testator o nim wiedział to testamentu o danej treści by nie sporządził);
- testament nie może być sporządzony przez testatora pod wpływem groźby osoby trzeciej.
Dziedziczenie testamentowe. Czy testament można odwołać?
Spadkodawca może w każdej chwili odwołać cały testament albo jego poszczególne postanowienia. Jeżeli spadkodawca odwoła tylko poszczególne postanowienia testamentu, w mocy pozostaje pozostała jego część. Jeżeli spadkodawca odwołał cały testament, spadkobiorcy będą dziedziczyć na podstawie kodeksu cywilnego (dziedziczenie ustawowe).
W jaki sposób odwołać testament?
Najprościej – sporządzić nowy testament. Wszystkie postanowienia „starego” testamentu, które są sprzeczne z „nowym” testamentem stracą moc. Innym sposobem jest fizyczne zniszczenie „starego” testamentu (pocięcie, spalenie, podarcie). Kolejnym sposobem jest pozbawienie testamentu cech, od których zależna jest jego ważność np. zamazanie podpisu pod testamentem. Możliwe jest także dokonanie w testamencie zmian, z których wynika wola odwołania jego postanowień np. przekreślenie tekstu testamentu, czy wzmianka: „odwołuję testament”.
Forma testamentu odwołującego „stary” testament
Testament odwołujący można sporządzić w różnej formie. Forma testamentu odwołującego nie musi odpowiadać formie testamentu odwoływanego. Dla przykładu – testament sporządzony w formie aktu notarialnego możemy odwołać testamentem własnoręcznym. Dla skuteczności odwołania niezbędne jest, aby późniejszy testament (odwołujący) był ważny.
Co w sytuacji, gdy spadkodawca przekaże w testamencie cały swój majątek osobie obcej (spoza rodziny)? Czy w takiej sytuacji jego najbliższym (małżonkowi, dzieciom, rodzicom) coś się należy z majątku po zmarłym?
Ustawodawca przewidział możliwość sporządzenia przez spadkodawcę testamentu, w którym cały swój majątek zapisze osobie obcej (spoza rodziny). W związku z powyższym, celem zabezpieczenia interesów rodzinnych ustanowił instytucję zachowku. Reguluje ona uprawnienia zstępnych spadkodawcy, małżonka spadkodawcy i rodziców spadkodawcy, dotyczące możliwości dochodzenia oznaczonego ułamka udziału spadkowego, który by im przypadał przy dziedziczeniu ustawowym. Instytucji zachowku poświęcę kolejny wpis.
Czy orzeczenie rozwodu lub orzeczenie separacji uniemożliwia dziedziczenie na podstawie testamentu?
Spadkodawca ma pełną swobodę wskazania w testamencie osoby spadkobiercy. Powyższego nie uniemożliwia orzeczenie rozwodu czy orzeczenie separacji, które mają jedynie wpływ w przypadku dziedziczenia z ustawy. Konkludując, spadkodawca może w testamencie powołać do dziedziczenia członka rodziny albo osobę trzecią, w tym np. byłego małżonka.
Czy mój partner życiowy (konkubent) może dziedziczyć po mnie na podstawie ustawy czy na podstawie testamentu? Na to pytanie odpowiedziałem w niniejszym wpisie.
Dla stwierdzenia nabycia prawa do spadku (testament – dziedziczenie testamentowe lub brak testamentu – dziedziczenie ustawowe) konieczne jest zainicjowanie sprawy sądowej o stwierdzenie nabycia spadku, w wyniku której sąd wyda postanowienie. Możliwe jest także udanie się do notariusza celem sporządzenia przez niego aktu poświadczenia dziedziczenia. O wyborze danego rozwiązania decyduje całokształt okoliczności sprawy. Warto przy tym skonsultować się z adwokatem.
Spadkodawca sporządził testament i nie wiesz jakie kroki prawne poczynić? Nie wiesz czy w Twojej sprawie zastosowanie będzie miało dziedziczenie testamentowe czy dziedziczenie ustawowe? Zastanawiasz się czy testament własnoręczny jest ważny lub czy istnieje możliwość jego podważenia? Kancelaria Adwokacka Adwokat Michał Dobies z siedzibą w Warszawie i Filią w Żurominie świadczy pomoc prawną w sprawach z zakresu prawa spadkowego. Zapraszamy do kontaktu.
