Rozdzielność majątkowa z datą wsteczną

Rozdzielność majątkowa z datą wsteczną – wprowadzenie

Rozdzielność majątkowa z datą wsteczną. Przedmiotowy wpis jest kontynuacją poprzedniego, w którym poruszyłem ogólnie zagadnienie rozdzielności majątkowej. Celem przypomnienia – w praktyce najczęściej, chwilą, z którą uzyskujemy rozdzielność majątkową jest uprawomocnienie się wyroku rozwodowego. Prawomocne orzeczenie rozwodu znosi ustawowy ustrój wspólności majątkowej. To co do tej pory było wspólne – będzie stanowiło przedmiot sprawy o podział majątku wspólnego, jednak już od chwili uprawomocnienia się wyroku rozwodowego niejako „każdy zarabia na siebie”. O innych sposobach ustanowienia rozdzielności majątkowej pisałem tutaj, także aby nie powielać, zapraszam do lektury podlinkowanego wpisu.

Czy zawsze sąd ma obowiązek orzec o rozdzielności majątkowej?

Nie. Sąd orzeka o ustanowieniu rozdzielności majątkowej jeżeli istnieją ważne powody. „Ważne powody” – brzmi tajemniczo i tak trochę jest, bowiem to sąd na podstawie całości zebranego w sprawie materiału dowodowego ocenia czy takie powody istnieją w sprawie czy nie. Jak z powyższego wynika, katalog owych ważnych powodów jest katalogiem otwartym. Pamiętajmy – nie ma dwóch takich samych spraw, do każdej sprawy sąd podejdzie indywidualnie. Niemniej jednak, w orzecznictwie i doktrynie wyklarowało się kilka uniwersalnych argumentów, które sądy uznają za ważne powody m.in.: trwonienie majątku przez jednego z małżonków, nie podejmowanie pracy przez małżonka pomimo braku przeszkód, nie przyczynianie się do powiększenia majątku wspólnego, uzależnienie od hazardu, alkoholu lub narkotyków, choroba psychiczna jednego z małżonków, zaciąganie kredytów i pożyczek bez wiedzy drugiego małżonka. Ponadto, wespół z zaistnieniem którejś z wymienionych przyczyn musi zachodzić niemożność lub znaczne utrudnienie w zarządzie wspólnym majątkiem małżonków. Może to wynikać np. z wysokiego stopnia skonfliktowania małżonków, braku wiedzy o tym, gdzie małżonek pozwany przebywa bądź braku kontaktu z nim.

W wyroku z 24.11.2017 r., I CSK 118/17, Sąd Najwyższy wskazał, że fakt separacji faktycznej nie wystarcza do orzeczenia przez sąd rozdzielności majątkowej. Muszą istnieć również dodatkowe okoliczności. Pierwszą z nich stanowi długotrwałość separacji faktycznej. Nie będzie ona spełniona, jeżeli małżonkowie pozostają w separacji faktycznej np. przez jeden miesiąc. Kolejną okolicznością są trudności w zarządzaniu majątkiem wspólnym. Jeżeli nie ma takich trudności, to możliwe jest zawarcie małżeńskiej umowy majątkowej wprowadzającej ustrój rozdzielności majątkowej (intercyza). Następną okoliczność stanowi poważne zagrożenie interesu majątkowego jednego z małżonków. Sytuacja taka będzie miała miejsce wówczas, jeżeli np. jedno z małżonków będzie trwoniło majątek wspólny i przeznaczało uzyskane środki na alkohol. Przyczyną ustanowienia majątkowego ustroju przymusowego przez sąd (rozdzielności majątkowej) nie może być trudna sytuacja finansowa małżonków czy też jednego z małżonków.

Sąd rozpoznający sprawę o ustanowienie rozdzielności majątkowej powinien ustalić wielkość majątku wspólnego małżonków, ustalić czy istnieje jakieś zadłużenie na majątku a jeżeli tak – jego rozmiar i okoliczności powstania. Powinien również ustalić wielkość majątku osobistego małżonka-dłużnika i sposobu wykonywania przez niego zobowiązania, które zaciągnął. Cenną wiedzą dla sądu będą również kwestie dotyczące utrzymania i wychowania małoletnich dzieci stron tj. który z rodziców faktycznie je utrzymuje i z jakich środków. Sąd musi nadto rozważyć, czy powództwo o ustanowienie rozdzielności majątkowej nie zmierza do pokrzywdzenia wierzycieli jednego z małżonków.

Rozdzielność majątkowa z datą wsteczną – kiedy?

Rozdzielność majątkowa powstaje z dniem oznaczonym w wyroku, który ją ustanawia. W wyjątkowych wypadkach sąd może ustanowić rozdzielność majątkową z dniem wcześniejszym niż dzień wytoczenia powództwa, w szczególności, jeżeli małżonkowie żyli w rozłączeniu. Według orzecznictwa, ustanowienie przez sąd rozdzielności majątkowej z datą wsteczną tj. z dniem wcześniejszym niż dzień wytoczenia powództwa, jest dopuszczalne, gdy separacja faktyczna uniemożliwiała już w tym dniu współdziałanie małżonków w zarządzie majątkiem wspólnym.

Chcesz zainicjować sprawę w sądzie o ustalenie rozdzielności majątkowej? A może czeka Cię sprawa o rozwód lub podział majątku? Adwokat Michał Dobies podejmuje się prowadzenia spraw z zakresu szeroko pojętego prawa rodzinnego. Zapraszamy do kontaktu.