Dziedziczenie po dziadkach. Kiedy wnuki dziedziczą spadek po dziadkach?

Dziedziczenie po dziadkach. Każdy z nas wie, że w pierwszej kolejności to my (dzieci) dziedziczymy po swoich rodzicach. Powyższą zasadę może naruszyć sporządzenie testamentu przez naszego rodzica i wskazanie przez niego jako spadkobiercę kogoś spoza I grupy spadkobierców ustawowych (dzieci i małżonek). Nasz rodzic może bowiem sporządzić testament, w którym do całości spadku powoła naszego syna. W takim wypadku to nasze dziecko (wnuk spadkodawcy) będzie dziedziczyło. Przyjmijmy jednak, że nasz ojciec – spadkodawca nie sporządził testamentu i w grę wchodzi dziedziczenie ustawowe.

 

I grupa spadkobierców ustawowych

Jak wyżej wspomniałem, do pierwszej grupy spadkobierców ustawowych zaliczają się małżonek spadkodawcy i dzieci spadkodawcy.  Zasadniczo dziedziczą oni w częściach równych, z zastrzeżeniem, że udział małżonka spadkodawcy nie może być nigdy mniejszy niż ¼. Co się dzieje ze spadkiem, gdy ktoś ze spadkobierców ustawowych odrzuca spadek, zrzeka się dziedziczenia, zostaje wydziedziczony przez spadkodawcę albo zostaje uznany niegodnym dziedziczenia? O tym poniżej.

 

 

Odrzucenia spadku przez dziecko spadkodawcy a dziedziczenie po dziadkach przez wnuka

Co się dzieje w sytuacji dziedziczenia ustawowego, gdy jeden ze spadkobierców ustawowych odrzucił spadek? W takim wypadku do dziedziczenia dochodzą automatycznie zstępni odrzucającego spadek (jego dzieci – wnuki spadkodawcy) – dziedziczą oni udział swojego rodzica w częściach równych.

Przykład: Spadkodawca A w chwili śmierci miał żonę B oraz dwie córki C i D. Spadkodawca A nie pozostawił testamentu. Spadek po A na podstawie ustawy dziedziczą: żona B, córka C i córka D w udziałach po 1/3 każda. Córka D odrzuciła spadek po ojcu. Wobec powyższego udział D przechodzi na jej dzieci (wnuki spadkodawcy) w częściach równych to jest po 1/6 dla E i F.

 

Wnuki dojdą do dziedziczenia ustawowego po swym dziadku tylko w sytuacji, kiedy ich rodzic (dziecko spadkodawcy) nie dożyje otwarcia spadku.

Za osobę która „nie dożyła otwarcia spadku” uznaje się również osobę, która odrzuciła spadek, została uznana za niegodną do dziedziczenia, została wydziedziczona lub zrzekła się dziedziczenia po spadkodawcy.

 

 

Zrzeczenie się dziedziczenia przez dziecko spadkodawcy a dziedziczenie po dziadkach przez wnuka

Inaczej sprawa wygląda przy zrzeczeniu się dziedziczenia ustawowego. Po pierwsze, chcąc zrzec się spadku po spadkodawcy musimy zawrzeć stosowną umowę ze….. spadkodawcą. Tak, zrzeczenie się dziedziczenia (spadku) jest po 1.: umową, po 2.: umową w formie aktu notarialnego, po 3.: umową zawartą ze spadkodawcą, czyli zawartą za życia spadkodawcy.

W tym miejscu należy zadać sobie pytanie – w kontekście dziedziczenia przez wnuka (naszego syna)- jaka jest różnica między odrzuceniem spadku po dziadku (naszym ojcu) a zrzeczeniem się dziedziczenia ustawowego po dziadku? Otóż, w przypadku odrzucenia – do dziedziczenia automatycznie dochodzą nasi zstępni (nasze dzieci – wnuki spadkodawcy), przy zrzeczeniu się dziedziczenia – nasi zstępni (nasze dzieci – wnuki spadkodawcy) są tak jak i my również wyłączeni od dziedziczenia ustawowego po swoim dziadku, chyba że z umowy wynika inaczej. Zgodnie bowiem z art. 1049 § 1 k.c. zrzeczenie się dziedziczenia obejmuje również zstępnych zrzekającego się, chyba że umówiono się inaczej.

 

 

Wydziedziczenie dziecka a zachowek dla wnuka

Co w sytuacji, gdy spadkodawca wydziedziczy swoje dziecko? Co się dzieje z udziałem, który przypadłby jego dziecku? Wydziedziczenie spadkobiercy nie powinno stanowić formy „odpowiedzialności zbiorowej” rozciągającej się na zstępnych (dzieci) wydziedziczonego. Sąd Najwyższy podjął w tej kwestii uchwałę: „Udział spadkowy, który przypadłby z ustawy wydziedziczonemu przez spadkodawcę jego dziecku, przypada zstępnym wydziedziczonego” (SN, III CZP 85/15, uchwała z dnia 03.12.2015 r.)

Dla lepszego zrozumienia poniższego przykładu zapraszam do zapoznania się z artykułem dotyczącym zachowku – czym jest zachowek oraz wydziedziczenia – na czym polega wydziedziczenie?

Przykład: Spadkodawca A w chwili śmierci miał żonę B i dwie córki C i D. Spadkodawca A sporządził testament w którym do dziedziczenia powołał żonę B i córkę C w częściach równych, córkę D – wydziedziczył. Córka D ma małoletnią córkę E (wnuczka A), na którą – według wyżej przytoczonej uchwały SN – przechodzi udział spadkowy swojej matki, który przypadałby jej przy dziedziczeniu z ustawy tj. 1/3.

Zachowek dla wnuczki wynosi 2/3 wartości udziału spadkowego, który by jej przypadał przy dziedziczeniu ustawowym (jest ona małoletnia). W takim wypadku małoletnia E będzie mogła żądać zachowku od B i C w wysokości 2/9 (2/3*1/3)

 

 

Niegodność dziedziczenia dziecka a spadek po dziadkach dla wnuka

Spadkobiercę (dziecko), który został uznany za niegodnego dziedziczenia, traktuje się tak, jakby nie dożył otwarcia spadku. W jego miejsce wstępują inni spadkobiercy (jego zstępni- dzieci, a wnuki spadkodawcy), którym przypada udział spadkowy spadkobiercy niegodnego (swojego rodzica).

Przykład: Spadkodawca A miał troje dzieci – B, C, D. Nie sporządził przed śmiercią testamentu. Dziecko B zostało uznane za niegodne dziedziczenia. B ma syna E. Wobec powyższego udział spadkowy niegodnego B przechodzi na jego zstępnego E, finalnie na podstawie ustawy po spadkodawcy A dziedziczy E, C, D w częściach po 1/3 każde.

 

 

 

Potrzebujesz porady prawnej w sprawach spadkowych? Dziedziczenie po dziadkach – nie wiesz czy należy Ci się spadek? A może przysługuje Ci roszczenie o zachowek? Sprawa o dziedziczenie, zachowek dział spadku jest już zainicjowana w sądzie i szukasz adwokata? Zapraszamy do kontaktu. Kancelaria Adwokacka adwokata Michała Dobiesa podejmuje się prowadzenia spraw z zakresu prawa spadkowego, rodzinnego i karnego.